Wat als de oplossing voor complexe stedelijke vraagstukken niet ligt in nog grotere plannen, maar juist in het klein beginnen? Op 10 november 2025 is tijdens de Dag van de Stad het boek ‘Klein Beginnen’ gelanceerd. Creatief strateeg en auteur Jurian Strik overhandigde de eerste exemplaren aan Michel Visser, directeur Bestuur, Financiën en Regio’s bij Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Jos Sentel, programmacoördinator City Deal Dynamische Binnensteden.
‘Klein beginnen’ documenteert een bijzonder experiment in de City Deal Dynamische Binnensteden waarbij vier ontwerpers grote uitdagingen van de binnenstad vertaalden naar hun eigen ontwerppraktijk. Ze introduceren een vleugje magie, brengen organisatiechaos in kaart, stellen kritische vragen en vinden woonruimte op onbenutte plekken in binnensteden.
Tijdens de lancering gingen Jurian Strik en Michel Visser in gesprek over de kansen die het project biedt en waarom het zo goed past bij de experimentele werkwijze van City Deals van Agenda Stad. De aanpak is echter niet alleen voor ambtenaren in de City Deal van waarde: ‘Klein beginnen’ is een praktijkgids voor iedereen die stap voor stap wil werken aan systeemverandering.
Michel Visser: “Het mooie van XS is dat je heel concreet aan de slag kan. Ambtenaren kunnen heel goed die kleine stapjes ook daadwerkelijk realiseren, naast de grootse dingen die we met elkaar doen. Je krijgt in ‘Klein beginnen’ zoveel perspectieven aangereikt dat de grote vraagstukken nooit verlammend werken. Er gaat een enthousiasmerende werking vanuit en dat hebben we nodig in deze tijd. Tien kleine stappen maken als je weer achterom kijkt één grote stap.”
Jurian Strik: “De grote meerwaarde van Agenda Stad is om geïnspireerd door het samenspel tussen de ontwerpers en ambtenaren op zoek te gaan naar nieuwe toepassingsmogelijkheden. Bijvoorbeeld door nieuwe stakeholders aan te sluiten, door nieuwe contexten aan te wijzen waarbinnen de projecten van waarde zijn en door het een groter podium te bieden. Wat wij hier laten zien is een samenwerkende overheid in actie! ‘Klein beginnen’ is een uitnodiging om dit ook in jouw eigen werk in te zetten.”
Tim Peeters (Falsework) maakt het Tarot van de Stad, prachtig geïllustreerd door Bark Saga. De kaarten verbreden de kijk op de binnenstad met 78 verschillende perspectieven — actoren, stemmen, stenen en de natuur — waarmee nieuwe verhalen over binnenstedelijke projecten kunnen ontstaan.
Sanne van Manen ontwierp tien manieren van wonen in de binnenstad, die bijdragen aan een duurzame, toekomstbestendige en betaalbare woon- en leefomgeving. Plekken die nu onderbenut zijn, maar morgen bruisende woonbuurten kunnen worden. Als je maar goed zoekt, is er genoeg ruimte te vinden. Deze tien typologieën zijn een zoekkaart voor jouw eigen stad. Loop ermee door je buurt. Waar herken je leegstaande verdiepingen, onbenutte daken, verwaarloosde binnenplaatsen? Waar zie je kansen?
Yuri Veerman maakte een posterserie met vragen die je in beleidsrapporten niet snel tegenkomt: Wie zijn de bad guys? Hoeveel ruimte is er voor iets radicaals? Bestaan er ook ondermijnende business deals? Hiermee houdt hij een spiegel voor – maar het is ook bedoeld als een handreiking. Een uitnodiging om samen te ontdekken welke patronen en opvattingen we kunnen loswrikken. Welke taal spreek jij? En durf je ook eens de taal van de activist te spreken?
Nadia Nena Pepels bracht samenwerking in de binnenstad letterlijk in kaart, om te ontdekken waar we elkaar versterken en waar verstrengeling tot stroperigheid leidt. Samen met ambtenaren vanuit verschillende gemeenten visualiseerde ze hoe beleidsvorming, uitvoering en participatie elkaar beïnvloeden. Het diagram nodigt ook uit tot kritische reflectie: is dit eigenlijk wel de beste manier om stadsontwikkeling te organiseren?
Nieuwsgierig geworden?
Wil je ook een exemplaar ontvangen? Mail naar info@citydealbinnensteden.nl
Over de initiatiefnemers
City Deal Dynamische Binnensteden heeft als ambitie om binnensteden leefbaar te houden voor bewoners, aantrekkelijk voor ondernemers en levendig voor bezoekers. Functies als werken, wonen, cultuur en recreatie moeten allemaal een plek hebben of vinden in de binnenstad. Daarbij moeten tal van transities plaatsvinden in binnensteden op het gebied van mobiliteit, klimaat en energie. Voor deze complexe opgaven bundelen steden, Rijk en vastgoedsector hun krachten. Via experimenten verkent de City Deal nieuwe wegen voor transformatie.
Agenda Stad is een innovatieprogramma binnen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Sinds 2015 organiseert het City Deals – samenwerkingen tussen gemeenten, ministeries, provincies en kennisinstellingen – rondom prangende maatschappelijke thema’s. De City Deal-werkwijze kenmerkt zich door samenwerking over de grenzen van organisaties heen. Daarbij wordt steeds vaker gebruik gemaakt van een ontwerpende aanpak.
Jurian Strik is ontwerper en innovatieregisseur. Hij werkt in opdracht van publieke en culturele organisaties aan maatschappelijke opgaven die vragen om verbeelding, inventiviteit en onverwachte samenwerkingen. Samen met Agenda Stad werkt hij sinds 2019 aan een ontwerpende aanpak voor verschillende City Deals. Zijn werkwijze varieert, van het inzetten van beproefde ontwerpmethodes tot het opzetten van samenwerkingen met grensverleggende ontwerpers.
Foto’s: Nadia van den Berg
